Đông trùng hạ thảo là loại thảo dược quý hiếm được sử dụng để khắc phục chứng suy giảm hệ miễn dịch, yếu sinh lý nam, bổ thận, chỉ huyết, trị liệt dương và nhiều bệnh lý khác. Cùng Tâm An Sắc tìm hiểu về dược liệu này trong bài viết dưới đây.
Mô tả về đông trùng hạ thảo
1. Đặc điểm của trùng thảo
Đông trùng hạ thảo vừa là động vật vừa là thực vật được kết hợp bởi nấm và sâu non. Vào mùa đông, nấm ký sinh trên cơ thể sâu non và lấy hết chất dinh dưỡng khiến cho ấu trùng chết. Cho đến khi mùa hè, nấm sẽ phát triển trồi lên mặt đất và được gọi là Đông Trùng Hạ Thảo ( ĐTHT).
Trùng thảo có hình dáng của sâu non, dài khoảng 3 – 5cm, rộng khoảng 10mm. Thân có nhiều vân ngang, gần đầu có nhiều vân vòng nhỏ, toàn thân có khoảng 9 đôi chân, nhưng chỉ có 4 đôi chân ở bụng là rõ, đầu có chất sừng màu nâu đỏ. Sau khi khô, thân của đông trùng có màu vàng hoặc vàng kim.
Phần sâu non bên trong có màu trắng, mùi thơm, hơi rắn. Phần khuẩn tọa màu nâu sẫm, ký sinh ở trên đầu sâu non, phần đầu hơi phình to, hơi dẻo, dai và khó bẻ gãy sau khi sấy. Khuẩn tọa thường dài hơn sâu non, thẳng đứng, có hình như chiếc gậy, màu đen hoặc hơi tím sẫm, vỏ ngoài xù xì do các hạt nhỏ li ti bên ngoài. Quan sát dưới kính hiển vi có thể thấy, bên trong các hạt li ti có nhiều nang bào tử.
2. Đặc điểm dược liệu
Đặc điểm phần đông trùng được sử dụng để làm thuốc gồm cả nấm và sâu non. Đặc điểm cụ thể đó là:
- Dược liệu có màu vàng hoặc vàng nâu.
- Bên trong rỗng hoặc đặc, đường kính khoảng 4mm.
- Chiều dài của nấm và sâu khoảng 11cm.
3. Nơi phân bố
Đông trùng hạ thảo thường được thu hoạch phổ biến vào mùa hè ở vùng núi cao trên 4.000m. Ban đầu, chúng được tìm thấy ở vùng cao nguyên Thanh Tạng, Cam Túc, Vân Nam và Tứ Xuyên (Trung Quốc). Tuy nhiên, hiện nay các loại nấm đông trùng hạ thảo đã được tinh chế và nuôi trồng trên quy mô công nghiệp.
4. Bộ phận được dùng làm dược liệu
Hầu hết các bộ phận của trùng thảo đều được sử dụng để làm thuốc. Trong đó, khuẩn tọa, khuẩn ty và xác ấu trùng được sử dụng phổ biến.
5. Thu hoạch – Sơ chế
Đông trùng hạ thảo được thu hoạch vào mùa hè từ tháng 3 – 7 hằng năm. Sau khi thu hoạch, trùng thảo được mang đi rửa sạch và sấy khô.
6. Bào chế thuốc
Cách dùng đông trùng hạ thảo phổ biến nhất đó là ngâm rượu. Ngoài ra, người ta còn bào chế nguyên liệu thành viên nang để thuận tiện cho việc bảo quản và sử dụng.
7. Bảo quản
- Cách 1: Cho đông trùng hạ thảo vào túi nhựa kín gió để tránh không khí bay vào. Sau đó, bảo quản trong ngăn đá tủ lạnh với nhiệt độ tầm 4 độ C.
- Cách 2: Phơi khô nguyên liệu, sau đó cho vào túi nhựa bảo quản. Mỗi túi đông trùng có thể cho thêm 1 ít tiêu khô sau đó cho vào những nơi khô thoáng và có ánh nắng mặt trời.
- Cách 3: Đem ĐTHT đi ngâm rượu gạo nguyên chất khoảng 3 tháng thì có thể dùng được. Ngâm rượu theo tỷ lệ 1:1.
Vị thuốc đông trùng hạ thảo
1. Tính vị, quy kinh
- Đông trùng hạ thảo có vị ngọt, tính ấm.
- Được quy vào 2 kinh là thận và phế, tác dụng ích khí, chỉ huyết, trừ đờm.
2. Tác dụng dược lý của đông trùng hạ thảo
Dựa vào kết quả nghiên cứu được công bố trên Tập San Nấm Dược Liệu Quốc Tế, đông trùng hạ thảo gồm các công dụng sau:
Bồi bổ, chống suy nhược
Một số nghiên cứu đã chỉ ra, việc sử dụng đông trùng hạ thảo có thể cung cấp cho cơ thể lượng lớn axit amin, khoáng chất và một số nguyên tố vi lượng rất cần thiết cho việc phục hồi cơ thể suy nhược. Đồng thời, đông trùng hạ thảo còn kích thích sản sinh ATP và o-xi tăng cường trao đổi chất, làm giảm triệu chứng mỏi mệt. Vì vậy, đông trùng hạ thảo còn được sử dụng nhiều cho người suy nhược, người thường xuyên thức khuya làm việc, người bị gầy yếu,…
Tăng cường hệ miễn dịch
Đông trùng hạ thảo còn chứa Selen – chất hiếm có khả năng tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể và tạo hàng rào ngăn ngừa một số tác nhân gây bệnh. Nghiên cứu năm 1996 đã khiến các nhà nghiên cứu kinh ngạc khi phát hiện ra khả năng ức chế hệ miễn dịch của đông trùng hạ thảo.
Làm giảm lượng chất béo dư thừa gây hại trong máu
Có bằng chứng cho thấy, đông trùng hạ thảo có tác dụng trong việc làm giảm lượng chất béo dư thừa gây hại trong máu và thường được sử dụng cho người mắc bệnh mỡ máu, bệnh nhân béo phì.
Tác dụng của đông trùng hạ thảo là cải thiện chức năng sinh lý
Nghiên cứu ban đầu cho thấy, trong đông trùng hạ thảo có chứa một loại hợp chất có khả năng cải thiện ham muốn tình dục ở cả nam và nữ giới. Ngoài ra, nó còn có khả năng điều hòa nội tiết tố, cải thiện chứng lạnh tử cung, bất lực, vô sinh,…
Kiểm soát tiểu đường, ổn định đường huyết
Một công dụng nữa của đông trùng hạ thảo đó là điều tiết và cân bằng lượng đường huyết trong cơ thể. Các cuộc thử nghiệm đã chỉ ra, có khoảng 90% bệnh nhân điều trị tiểu đường có dấu hiệu chuyển biến sau khi sử dụng đông trùng hạ thảo mỗi ngày.
Kiểm soát tiểu đường, ổn định đường huyết
Một công dụng nữa của đông trùng hạ thảo đó là điều tiết và cân bằng lượng đường huyết trong cơ thể. Các cuộc thử nghiệm đã chỉ ra, có khoảng 90% bệnh nhân điều trị tiểu đường có dấu hiệu chuyển biến sau khi sử dụng đông trùng hạ thảo mỗi ngày.
Tác động đến một số bệnh lý về gan
Ngoài ra, công dụng của đông trùng hạ thảo đối với bệnh gan cũng được rất nhiều người biết đến. Hơn nữa, loại đông dược này còn giúp làm tăng hiệu quả hoạt động của gan, điều trị các bệnh về gan, đào thải virus viêm gan,…
Làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư
Thành phần Selen trong đông trùng hạ thảo vừa có khả năng tăng cường hệ miễn dịch và đồng thời còn làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư. Các nghiên cứu lâm sàng tại Nhật Bản và Trung Quốc cũng đã chỉ ra bệnh nhân ung thư đang hóa trị và kết hợp tiêm khoảng 6g đông trùng hạ thảo mỗi ngày có thể làm giảm kích thước khối u một cách đáng kể.
Khắc phục các bệnh liên quan đến thận
Đông trùng hạ thảo có khả năngkích thích phục hồi chức năng thận và một số bệnh lý liên quan. Người bị suy thận mãn tính, tổn thương thận, suy giảm chức năng thận cũng có thể sử dụng loại đông dược này để khắc phục bệnh.
Chống lão hóa, làm đẹp da
Sau tuổi 30, làn da và cơ thể người phụ nữ bắt đầu có dấu hiệu lão hóa nhanh, đặc biệt là những phụ nữ sau sinh. Do đó, việc sử dụng đông trùng hạ thảo mỗi ngày còn giúp làm chậm quá trình oxy hóa, tái tạo làn da và ngăn chặn các dấu hiệu lão hóa da như nám, tàn nhang, sạm da,… Bên cạnh đó, loại đông dược này còn có tác dụng làm chậm quá trình tiền mãn kinh, cân bằng nội tiết tố, chống suy nhược cơ thể,…
3. Cách dùng và liều lượng
Tùy vào các yếu tố như tuổi tác, sức khỏe và một số điều kiện khác mà liều lượng đông trùng được chỉ định cũng khác nhau. Ở thời điểm hiện tại, chưa có bất cứ nghiên cứu nào xác định cụ thể phạm vi liều lượng đông trùng hạ thảo thích hợp.
Mặc dù đây là đông dược tự nhiên nhưng không có nghĩa là nó luôn an toàn và dùng ở bất cứ liều lượng nào cũng được. Hãy tuân thủ nguyên tắc và liều lượng sản phẩm theo chỉ định của bác sĩ và người có chuyên môn. Trung bình mỗi ngày dùng khoảng 6-12g đông dược dạng rượu thuốc là đủ.
4. Độc tính
Thuốc đông trùng hạ thảo khi không được sử dụng đúng liều lượng cũng có thể gây ra một số phản ứng như sau:
- Làm rối loạn nhịp thở
- Thiếu máu
- Nhiễm trùng đường hô hấp
- Chóng mặt
Nguồn: metaherb.vn
